Ο πολιτισμός είναι το απολύτως απαραίτητο και θεμελιώδες στοιχείο για την πλήρη κοινωνικοποίηση του ανθρώπου. Οικοδομεί κοινωνικούς δεσμούς και σχέσεις συντροφικότητας, ανανεώνει γνώσεις, εμπειρίες και δυνατότητες, καλλιεργεί αισθητικές, ηθικές και φιλοσοφικές αξίες.
Στο Δήμο Τριφυλίας λειτουργούν :
1.Η Κοινωφελής Επιχείρηση Παιδείας, Πολιτισμού, Αλληλεγγύης, Περιβάλλοντος (Κ.Ε.Π.Π.Α.ΠΕ.ΔΗ.Τ)
2.Δύο (2) Δημοτικές Φιλαρμονικές, η Δημοτική Φιλαρμονική Γαργαλιάνων και η Δημοτική Φιλαρμονική Ορχήστρα Κυπαρισσίας.
Λειτουργεί, επίσης και η Φιλαρμονική του Συλλόγου Φιλοπροόδων Φιλιατρών, για τις οποίες, φιλαρμονικές, αναφέρονται κατά περίπτωση τα παρακάτω:
1. Η Κοινωφελής Επιχείρηση Παιδείας, Πολιτισμού, Αλληλεγγύης, Περιβάλλοντος (Κ.Ε.Π.Π.Α.ΠΕ.ΔΗ.Τ) υπογραμμίζει με τη δράση της την ανθρώπινη διάσταση των υπηρεσιών της που στοχεύουν στην
αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών στον ενιαίο Δήμο Τριφυλίας. Στο πλαίσιο εφαρμογής του καταστατικού της παρουσιάζει τις ακόλουθες δράσεις:
α. Το Εικαστικό Εργαστήρι:
Λειτουργεί στη Δημοτική Κοινότητα Κυπαρισσίας. Η καλλιτεχνική παιδεία καλλιεργεί το σεβασμό στη φύση και τον άνθρωπο, αποτελεί δυναμικό παράγοντα επικοινωνίας και επιδρά αποφασιστικά στη
διαμόρφωση των ανθρωπίνων σχέσεων. Mέσα από τα εικαστικά προγράμματα στοχεύουμε στην:
Στο Εικαστικό Εργαστήρι παραδίδονται μαθήματα ζωγραφικής και κεραμικής σε παιδιά και ενήλικες, αγιογραφίας σε ενήλικες, και σχεδίου σε ενήλικες. Το Εργαστήρι λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με την παρατήρηση ότι τους καλοκαιρινούς μήνες και το μήνα Σεπτέμβριο λειτουργούν και σεμινάρια σχετικά με την ζωγραφική και την κεραμική. Εκδηλώσεις προβολής του έργου του Εικαστικού Εργαστηρίου γίνονται τουλάχιστον δύο (2) φορές το χρόνο. Στόχος της Κοινωφελούς Επιχείρησης είναι και παραμένει η δημιουργία νέων τμημάτων του Εργαστηρίου σ’ όλη την χωρική αρμοδιότητα του Δήμου.
β. Το Τμήμα Εκμάθησης Μουσικών Οργάνων:
Λειτουργεί στη Δημοτική Κοινότητα Κυπαρισσίας. Σκοπός της λειτουργίας του είναι η μουσικό– καλλιτεχνική αγωγή των κατοίκων της περιοχής του Δήμου. Στο τμήμα αυτό παραδίδονται μαθήματα εκμάθησης μουσικών οργάνων. Το Τμήμα Εκμάθησης Μουσικών Οργάνων του Δήμου πραγματοποιεί εκδηλώσεις με τη λήξη των μαθημάτων του με σκοπό την προβολή του, την προσέλκυση μαθητών και τη διάδοση της μουσικής παιδείας .
Στόχος της Κοινωφελούς Επιχείρησης είναι και παραμένει η δημιουργία και νέων τμημάτων εκμάθησης μουσικών οργάνων σ’ όλη την χωρική αρμοδιότητα του Δήμου.
γ. Η Σχολή Τέχνης:
Λειτουργεί στη Δημοτική Ενότητα Γαργαλιάνων. Στη Σχολή διδάσκονται κλασσικός και σύγχρονος χορός σε παιδιά ηλικίας από 3,5 έως 18 ετών. Σκοπός της είναι η καλλιέργεια και η ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων στους ασκούμενους μαθητές μέσα από την άσκηση τους στον κλασσικό και το μοντέρνο χορό. Η άσκηση αυτή προσφέρει στους μαθητές της Σχολής ψυχαγωγία, χαρά, ευχαρίστηση και ενισχύει την αυτοπεποίθησής τους. Στο τέλος του σχολικού έτους δίδονται παραστάσεις χορού με στόχο την προβολή και διάδοση της τέχνης του χορού και την καταγραφή του ενδιαφέροντος των δημοτών, για την Τέχνη του χορού με σκοπό τη λειτουργία αντίστοιχης σχολής και σε άλλες Δημοτικές Ενότητες.
δ. Η Οργάνωση Πολιτιστικών Εκδηλώσεων:
Ο Δήμος Τριφυλίας και η Κοινωφελής Επιχείρηση Παιδείας, Πολιτισμού, Αλληλεγγύης, Περιβάλλοντος Δήμου (Κ.Ε.Π.Π.Α.ΠΕ.ΔΗ.Τ) οργανώνουν με τη συνεργασία των πολιτιστικών συλλόγων και φορέων, πολιτιστικές εκδηλώσεις σε όλη την έκταση του Δήμου με αντικείμενο τη λογοτεχνία, το θέατρο, τη μουσική, το χορό, τις εικαστικές τέχνες, τον κινηματογράφο. Αναλαμβάνει την πραγματοποίηση μιας σειράς εκδηλώσεων με στόχο την προβολή του πολιτιστικού πλούτου της περιοχής, τη ψυχαγωγία των πολιτών (δημοτών και επισκεπτών), την προώθηση της συλλογικής δράσης και την ενίσχυση του πολιτιστικού κεφαλαίου. Οι εκδηλώσεις αυτές χαρακτηρίζουν την πολιτιστική ταυτότητα κάθε ενότητας ξεχωριστά αλλά κυρίως την πολιτιστική ταυτότητα του ενιαίου Δήμου.
Ως τέτοιες εκδηλώσεις ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω:
Στην τ.κ Σιδηροκάστρου της Δημοτικής Ενότητας Αυλώνος. Η παράδοση θέλει «τις λαμπαδοφορίες» να έχουν βαθιές ρίζες ανά τους αιώνες. Το βέβαιο είναι ότι υπήρχαν στην εποχή της τουρκοκρατίας. Οι νέοι του χωριού περιέφεραν τις αυτοσχέδιες λαμπάδες (Πυρσούς) ξεκινώντας από τον προαύλιο χώρο της Εκκλησίας, ακολουθώντας τον «Δρόμο του Επιταφίου» τραγουδώντας Πατριωτικά Δημοτικά τραγούδια και κατέληγαν στην μικρή πλατεία του χωριού. Εκεί όλοι οι χωριανοί έκαναν κύκλο, τραγουδούσαν, χόρευαν, μέχρι πρωίας, φέρνοντας μαζί τους και τα φτωχικά φαγητά τους κρασί κ.λ.π που οι νοικοκυρές φρόντιζαν από νωρίς να ετοιμάσουν συνήθως πίτες διαφόρων ειδών και γεύσεων, πάντα νηστίσιμες, όπου ελάμβανε χώρα «ΤΟ ΦΙΛΕΜΑ».
Η εκδήλωση γινόταν την παραμονή της 25ης Μαρτίου. Σήμερα τηρείται η παράδοση αυτή με την προσφορά στους παρευρισκόμενους μπακαλιάρου, που η θρησκεία μας το επιτρέπει. Η σημασιολογία της εκδήλωσης, η οποία σαφώς έχει τις ρίζες της στην τουρκοκρατία και όπως τη θέλει η παράδοση είναι: «Ο Διακαής – διαχρονικός πόθος των υπόδουλων προγόνων μας για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, όπου κρατούσε άσβεστο την σπίθα της ελπίδας, της προσδοκίας για ελευθερία και ανεξαρτησία». Αυτή τη σπίθα που διεφύλατταν οι Σιδηροκαστρίτες και μεταλαμπάδευαν από γενιά σε γενιά στο χωριό τους άσβεστη, προσδεμένη στα ιδανικά της φυλής που πάντα παραμένουν διαχρονικά επίκαιρα.
Το έθιμο ατόνησε με την παρακμή της Επαρχίας και τη φυγή προς τα αστικά κέντρα. Μεταξύ δε 1990-2006 σχεδόν ξεχάστηκε μέχρι τότε που το Κρατικό τηλεοπτικό κανάλι ΕΤ3 με την εκπομπή «Κυριακή στο χωριό» ανέσυρε τις λαμπαδοφορίες, κυριολεκτικά από την λήθη του παρελθόντος και τις παρουσίασε ως ένα μακρινό έθιμο. Από τότε η εκδήλωση αυτή πέρασε τα «κλειστά όρια» του χωριού και σήμερα οργανώνεται από το
Δήμο Τριφυλίας, την Τοπική Κοινότητα Σιδηροκάστρου σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Σιδηροκαστριτών.
Διήμερες εκδηλώσεις στις 2 & 3 Ιουλίου, στην εορτή της εκκλησίας της Βλαχέρνας, στο ομώνυμο Πάρκο της εκκλησίας στα Φιλιατρά. Η Οργάνωση γίνεται από το Σύλλογο Φιλοπροόδων Φιλιατρών. Οι εκδηλώσεις περιλαμβάνουν παραστάσεις από το Χορευτικό Συγκρότημα και συναυλία της Φιλαρμονικής του Συλλόγου, τη συνάντηση Φιλαρμονικών από διάφορες πόλεις της Ελλάδος και με τη συνδιοργάνωση της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου (Κ.Ε.Π.Π.Α.ΠΕ.ΔΗ.Τ), παραστάσεις ποιοτικής μουσικής.
Παραστάσεις τετραφωνικής Χορωδίας «Η Πολύμνια» σε όλη τη χωρική αρμοδιότητα του Δήμου. Η οργάνωση γίνεται από τη Δημοτική Επιχείρηση του Δήμου σε συνεργασία με το Σύλλογο Φίλων Χορωδίας Γαργαλιάνων «Η ΠΟΛΥΜΝΙΑ» που έχει έδρα τους Γαργαλιάνους.
Με κάθε μεγαλοπρέπεια και λαμπρότητα τιμάται κάθε χρόνο με διήμερες εκδηλώσεις η ηρωική θυσία του Γαργαλιανιώτη Μακεδονομάχου Σαράντη Αγαπηνού ,που ειναι γνωστός με το πολεμικό του ψευδώνυμο ως Τέλλος Άγρας και που μαζί με τον Αντώνη Μίγγα δολοφονηθήκαν από Βούλγαρους κομιτατζήδες στις 7 Ιουνίου 1907. Τη πρώτη ημέρα γίνονται λαμπαδηδρομίες και το άναμα του βωμού στον ανδριάντα του ήρωα, τη δεύτερη ημέρα γίνεται επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων, παρόντων των τοπικών φορέων και συλλόγων της πόλης, αλλά και επισκεπτών από την Έδεσσα που έρχονται να τιμήσουν τον Τριφύλιο ήρωα. Ακολουθεί παρέλαση με συμμετοχή της φιλαρμονικής, σχολείων, προσκόπων και συλλόγων. Οι εκδηλώσεις ολοκληρώνονται με παραδοσιακούς χορούς στην κεντρική πλατεία από χορευτικά τμήματα συλλόγων των Γαργαλιάνων τα οποία παρακολουθεί πλήθος κόσμου συμμετέχοντας στον εορτασμό της μνήμης του ήρωα.
Η δράση αυτή αποσκοπεί στη βελτίωση της γνώσης του πολιτισμού και της ιστορίας των λαών και στην ενθάρρυνση της πολιτιστικής συνεργασίας μας σε διεθνές επίπεδο. Το Διεθνές Φεστιβάλ Παράδοσης,
δημιούργημα του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Κυπαρισσίας (Μ.Ε.Σ.Κ.), από το 2004 συνδιοργανώνεται από το Δήμο Τριφυλίας, την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου Τριφυλίας, την Περιφέρεια Πελοποννήσου και το Μ.Ε.Σ.Κ. με τη συμμετοχή ξένων αποστολών και διαρκεί πέντε (5) ημέρες. Ενδεικτικά αναφέρουμε Χώρες που με τις αξιόλογες συμμετοχές τους έχουν τιμήσει το Διεθνές Φεστιβάλ Παράδοσης. Πρόκειται για τις Ισπανία, Κένυα, Πορτογαλία, Ιράκ, Λιθουανία, Λετονία, Σερβία, Μαυροβούνιο, Σλοβακία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ρωσία (Σιβηρία) κλπ.
Εκδηλώσεις, με επίκεντρο τον Καρνάβαλο, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς και την Καθαρά Δευτέρα, που περιλαμβάνουν παρέλαση αρμάτων, πέταγμα χαρταετού, αναβίωση εθίμων κλπ. Διοργανώνονται από το Δήμο και την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου σε συνεργασία με τους Συλλόγους της περιοχής που πραγματοποιούνται. Στο Δήμο Τριφυλίας οι εκδηλώσεις αυτές γίνονται στα Φιλιατρά, με το Καρναβάλι των Φούληδων και στους Γαργαλιάνους με το Καρναβάλι των Γαργαλιάνων.
- Καρναβάλι των Φούληδων στα Φιλιατρά:
Πραγματοποιείται από το 2003 στα Φιλιατρά. Ένας επιτυχημένος θεσμός που οργανώνεται από το Δήμο και την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου σε συνεργασία με τους Συλλόγους της περιοχής και προκαλεί το ενδιαφέρον με την προσέλκυση πλήθους κόσμου από διάφορες περιοχές και εκτός Δήμου. Είναι το μεγαλύτερο ψυχαγωγικό γεγονός στην Τριφυλία την περίοδο της αποκριάς.
- Καρναβάλι στους Γαργαλιάνους:
Το Γαργαλιανιώτικο καρναβάλι αποτελεί πλέον ένα θεσμό που εξελίσσεται με δυναμισμό κάθε χρόνο προσελκύοντας πλήθος πολιτών και επισκεπτών. Οι ευρηματικές εκδηλώσεις του καρναβαλιού βασίζονται στην εθελοντική συμμετοχή πολιτιστικών συλλόγων, πολιτών ,φορέων της περιοχής και επιχειρηματιών. Οι εκδηλώσεις αρχίζουν από την Τσικνοπέμπτη με μεζέδες στην πλατεία αλλά και στην Μαραθούπολη . Την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς υπάρχουν διάφορα δρώμενα στα σχολεία και τα νηπιαγωγεία ενώ το γλέντι συνεχίζεται στην πλατεία με χορό και γαϊτανάκι. Η κορύφωση του καρναβαλιού φτάνει την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς όπου αφού έχει στολιστεί η πλατεία και το πάρκο, γίνεται η μεγάλη παρέλαση με τη συμμετοχή της φιλαρμονικής, άρματα και καρναβαλιστές, μαζορέτες με τα εκπληκτικά χορευτικά τους προσφέρουν θέαμα, κέφι, καλή διάθεση και ξεγνοιασιά από τα προβλήματα της καθημερινότητας, αφήνοντας τις καλύτερες εντυπώσεις στους θεατές.
Τελευταίος σταθμός των εκδηλώσεων η Καθαρά Δευτέρα όπου γιορτάζονται τα κούλουμα στον Προφήτη Ηλία με φασολάδα και πέταγμα χαρταετού ενώ μεγάλο γλέντι γίνεται και στον πεζόδρομο της Μαραθούπολης.
Ο Δημοτικός Θερινός Κινηματογράφος λειτουργεί σε συνεργασία με το Μορφωτικό Σύλλογο Φιλιατρών «Ο Πυρσός», στο αίθριο του Δημοτικού Καταστήματος Φιλιατρών από τη δεκαετία του 90. Είναι ο μοναδικός στο Δήμο και στην ευρύτερη, εκτός Δήμου, περιοχή κινηματογράφος. Πέραν της προβολής ταινιών, γίνονται και αφιερώματα σε δημιουργούς και σκηνοθέτες, με τη σχετική, μετά την προβολή της ταινίας, συζήτηση. Οι πολυάριθμοι θεατές που τις παρακολουθούν προέρχονται από όλες τις Δημοτικές Ενότητες του Δήμου και από άλλες εκτός του Δήμου Τριφυλίας περιοχές. Ο θερινός κινηματογράφος σήμερα αποτελεί θεσμό στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής. Στόχος του Δήμου Τριφυλίας και της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου (Κ.Ε.Π.Π.Α.ΠΕ.ΔΗ.Τ) είναι ο κινηματογράφος να λειτουργεί και τις δύο περιόδους, χειμερινή και θερινή και να αποτελεί ένα ενδιαφέρον ψυχαγωγικό και μορφωτικό στοιχείο αναφοράς, για τους πολίτες του Δήμου.
Στο Δήμο Τριφυλίας και στο χώρο του θεάτρου δραστηριοποιούνται, το Τριφυλιακό Ερασιτεχνικό Θέατρο και το Ερασιτεχνικό Θέατρο Πολιτιστικού Συλλόγου Μουζακίου.
- Το Τριφυλιακό Ερασιτεχνικό Θέατρο
Κατέχει σημαντική θέση στα πολιτιστικά δρώμενα της Τριφυλίας. Ο Σύλλογος «Τριφυλιακό Ερασιτεχνικό Θέατρο» ιδρύθηκε το ΜΑΡΤΙΟ του 1995, με ιδρυτικά μέλη κατοίκους των πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών της Τριφυλίας, φίλους του θεάτρου και εν γένει των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, με έδρα τα Φιλιατρά, ως «γεωγραφικό επίκεντρο» της Τριφυλίας. Σε όλο αυτό το εικοσαετές διάστημα έχει προβάλει τις δραστηριότητές του στην Τριφυλία, σε πόλεις και χωριά του νομού Μεσσηνίας αλλά και σε πολλά μέρη στην Ελλάδα (Αθήνα, Πάτρα, Πύργος Ηλείας, Κόρινθος, Τρίπολη, Μεγαλόπολη, Παραμυθιά κ.α.). Τις κύριες δραστηριότητές του στεγάζει στο «Φουρναράκειο» Πνευματικό Κέντρο (ΠΥΡΣΟΣ) – Φιλιατρά.
Έχει παρουσιάσει με μεγάλη επιτυχία θεατρικά έργα όπως:
Έχει λάβει μέρος στα εξής φεστιβάλ και έχει λάβει τις παρακάτω διακρίσεις στο:
1. 6ο Φεστιβάλ Κορίνθου με το έργο "Η αυλή των θαυμάτων" (2008)
Απέσπασε τα παρακάτω βραβεία:
α) Γ΄ Καλύτερης Παράστασης
β) Β΄Ανδρικού Ρόλου στον Χρυσανθακόπουλο Παναγιώτη
γ) Μουσικής Επένδυσης
2. 2ο Πανελλήνιο Φεστιβάλ Σάτιρας Ερασιτεχνικών Θιάσων
"Μώμος ο Πατρεύς" με το έργο "Φαύστα" (2010).
Απέσπασε το Βραβείο Καλύτερου Σατιρικού Δεκάλεπτου καθώς και τους παρακάτω επαίνους:
α) Ενδυματολογίας
β) Επιλεγμένου Κειμένου
γ) Ανδρικού Ρόλου
3. 4o Πανελλήνιο Φεστιβάλ Σάτιρας Ερασιτεχνικών Θιάσων "Μώμος ο Πατρεύς" με το έργο "Γκόλφω Forever" (2011).
Απέσπασε το Βραβείο Σκηνοθεσίας και τον Έπαινο Κοστουμιών. Σκοπός του είναι η πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη των μελών του και των κατοίκων της περιοχής της Τριφυλίας, μέσω της θεατρικής καλλιέργειας και παιδείας. Η δημιουργική πορεία του από το 1995, με δεκαεννέα (19) θεατρικά έργα που έχει ανεβάσει και οι διακρίσεις που έχει λάβει, έχουν καταξιώσει την παρουσία του στη συνείδηση των πολιτών. Αν και είναι ερασιτεχνικό θέατρο, κάνει επαγγελματική ποιοτική δουλειά.
- Το Ερασιτεχνικό Θέατρο Πολιτιστικού Συλλόγου Μουζακίου
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μουζακίου ιδρύθηκε το 1984. Έχει μια πορεία 31 χρόνων στην πολιτιστική ζωή της περιοχής μας, με πλούσιο έργο και πολλά σχέδια για το μέλλον. Το Θεατρικό τμήμα του Συλλόγου λειτουργεί από το 1987 και έχει να παρουσιάσει στο ενεργητικό του μέχρι σήμερα, είκοσι (20) αξιόλογες παραστάσεις που έχουν παιχτεί όχι μόνο στο Μουζάκι αλλά και σε άλλα μέρη με περιοδείες που έχει πραγματοποιήσει.
Η ανταπόκριση του κόσμου στις παραστάσεις που έχει δώσει το Θεατρικό τμήμα αλλά και το μεράκι του Συλλόγου για ενθάρρυνση και ενίσχυση της θεατρικής αυτής προσπάθειας, προοϊωνίζουν ευχάριστες
για τους πολίτες της περιοχής, θεατρικές εκπλήξεις.
Για τα Πνευματικά και Πολιτιστικά Κέντρα, τα Λαογραφικά Μουσεία και τις Βιβλιοθήκες που έχουν καταχωριστεί, ως συλλογικές μονάδες παραγωγής πολιτιστικού έργου στο Δήμο μας, σημειώνουμε για το κάθε ένα από αυτά, ανά Δημοτική Ενότητα τα παρακάτω:
1. Πολιτιστικό Κέντρο - Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Σιδηροκάστρου «Δημ. Κάκαβας»
Στεγάζεται στο ισόγειο του παλαιού Κοινοτικού Καταστήματος, σε χώρο επισκέψιμο. Διαθέτει
πλούσιο λαογραφικό και ιστορικό υλικό. Στον ίδιο χώρο στεγάζεται και βιβλιοθήκη.
2. Πολιτιστικό Κέντρο Πλατανίων
Στεγάζεται στο παλαιό Δημοτικό Σχολείο του χωριου και λειτουργεί, ως χώρος συγκέντρωσης
πολιτιστικού υλικού (συλλογή βιβλίων και παλαιών αντκειμένων).
3. Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο – Πολιτιστικό Λαογραφικό Κέντρο Αυλώνας
Δεν υπάρχει μουσειακό υλικό, λειτουργεί ως πολιτιστικό κέντρο για εκδηλώσεις.
1. Μπρίσκειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Γαργαλιάνων
Ένα διαφορετικό παράθυρο γνώσης και πολιτισμού αποτελεί η Μπρίσκειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Γαργαλιάνων. Το κτίριο θεμελιώθηκε το 1958 με δωρεά χρημάτων του Δημητρίου Μπρίσκα, Πανεπιστημιακού Καθηγητή του εξωτερικού. Από το 1965 περίπου, ξεκίνησε να λειτουργεί ως Βιβλιοθήκη πλήρως οργανωμένη με το αναγνωστήριό της και την αίθουσα εκδηλώσεων. Από το 1985 έως το 2006 δεν λειτουργούσε. Άνοιξε ξανά το 2006 και από τότε λειτουργεί ως δανειστική βιβλιοθήκη σε καθημερινή βάση. Η βιβλιοθήκη σήμερα διαθέτει περίπου 7.500 χιλιάδες τόμους βιβλίων και 150 τόμους πληροφοριακού υλικού (εγκυκλοπαίδειες, λεξικά κλπ) με τη χρήση σύγχρονων μεθόδων καταλογράφησης και ταξινόμησης του υλικού της. Η αίθουσα με την κατάλληλη διαρρύθμιση που έχει γίνει λειτούργησε πριν τον Καλλικρατικό Δήμο Τριφυλίας, ως αίθουσα συνεδριάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου Γαργαλιάνων. Σήμερα λειτουργεί και ως αίθουσα εκδηλώσεων.
2. Πνευματικό Κέντρο Γαργαλιάνων
Λειτουργεί από το 1991 στην «Μπρίσκειο Δημοτική Βιβλιοθήκη», που στεγάζεται σε Δημοτικό χώρο, επιφάνειας 267,00 τ.μ. Στο χώρο αυτό φιλοξενούνται η βιβλιοθήκη με το αναγνωστήριό της και αίθουσα εκδηλώσεων.
1. Δημοτική Βιβλιοθήκη Κυπαρισσίας
Η Δημοτική Βιβλιοθήκη Κυπαρισσίας ιδρύθηκε το 1970. Ο αριθμός των βιβλίων που ανήκει στην περιουσία της Βιβλιοθήκης ανέρχεται περίπου στα 13.000, εκ των οποίων άλλα είναι δανειστικά και άλλα όχι
(π.χ. οι εγκυκλοπαίδειες). Η Βιβλιοθήκη δεν λειτουργεί λόγω έλλειψης χώρου στέγασης.
2. Λαογραφικό Μουσείο Κυπαρισσίας
Το Λαογραφικό Μουσείο βρίσκεται στην Άνω Πόλη Κυπαρισσίας και στεγάζεται στο αναπαλαιωμένο κτίριο του "Επαρχείου" όπου έζησε σαν έπαρχος ο Χρηστάκης Παλαμάς, αλλά και ο αδερφός του και εθνικός μας βάρδος Κωστής Παλαμάς για ένα χρόνο, όταν ήταν φοιτητής. Σκοπός του είναι η διατήρηση, η προβολή και η διαφύλαξη του κάθε είδους παραδοσιακού υλικού ή πνευματικού δημιουργήματος του λαού του Δήμου. Στο Λαογραφικό Μουσείο φιλοξενούνται κατά καιρούς εκθέσεις αλλά και εκδηλώσεις στον προαύλειο χώρο του.
3. Λαογραφικό Μουσείο Αρμενιών
Στεγάζεται στο Δημοτικό Σχολείο Αρμενιών, προς το παρόν δεν λειτουργεί.
Λαογραφικό – Πολιτιστικό Κέντρο Σελλά
1. Βορρέειο Πνευματικό Κέντρο, που ανήκει στο Σύλλογο Φιλοπροόδων Φιλιατρών,
Το Βορρέειο Πνευματικό Κέντρο χτίστηκε με χρήματα της συζύγου του Δημάρχου Φιλιατρών και Βουλευτή Γεωργίου Βορρέ το 1977. Εγκαινιάστηκε τον Αύγουστο του 1981 και στεγάζει το Σύλλογο Φιλοπροόδων Φιλιατρών. Διαθέτει αίθουσα εκδηλώσεων με σκηνή.
2. Φουρναράκειο Πνευματικό Κέντρο, που ανήκει στο Σύλλογο «ΠΥΡΣΟΣ» Φιλιατρών
Ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 1958 και το Φουρναράκειο Πνευματικό Κέντρο είναι δωρεά του καταγόμενου από τα Φιλιατρά, ελληνοαμερικάνου Χαράλαμπου Φουρναράκη.
Ο Δήμος Τριφυλίας και η Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου Τριφυλίας (Κ.Ε.Π.Π.Α.ΠΕ.ΔΗ.Τ), υποστηρίζουν κάθε προσπάθεια προβολής των πολιτιστικών δραστηριοτήτων συλλόγων και ενώσεων, τόσο επικοινωνιακά όσο και με την συνδιοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων με στόχο την παραγωγή πολιτιστικού έργου αλλά και την ενθάρρυνση και ενίσχυση της επιθυμητής ενασχόλησης, σε πολιτιστικές
εκδηλώσεις, πολιτών.
Στο Δήμο Τριφυλίας λειτουργούν, οι παρακάτω, ανά Δημοτική Ενότητα Πολιτιστικοί Σύλλογοι:
1) ''ΛΙΘΕΡΟΣ΄΄ ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ
2) ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ'' Ο ΑΕΤΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ''
3) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ '' ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ ''
4) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΑΕΤΟΒΟΥΝΑΙΩΝ
5) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΟΛΥΘΕΑΣ
1) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΥΛΩΝΟΣ
2) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΑΝΑΔΑΣ
3) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΑΛΙΑΝΗΣ
4) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟΥ
5) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΑΙΑΣ
6) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
7) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΚΑΛΟΝΕΡΙΤΩΝ
8) ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΛΙΤΣΑΙΝΗΣ
9) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΚΚΑΒΑ
10) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΛΑΤΑΝΙΤΩΝ
11) ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΙΤΩΝ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ
1) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΩΝ ''Η ΠΟΛΥΜΝΙΑ΄΄
2) ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΩΝ
3) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΩΝ
4) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΟΥΖΑΚΙΟΥ
5) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΥΡΓΟΥ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ
6) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΑΛΤΑΣ
7) ΙΠΠΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΩΝ ΤΕΛΟΣ ΑΓΡΑΣ
8) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΩΝ
9) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΑΡΑΘΟΠΟΛΗΣ
10)ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΩΝ
11) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΛΕΥΚΗΣ
12) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΛΟΚΑΣ
1) ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ-ΜΕΣΚ
2) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΩΝ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ
3) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ ''Η ΓΑΙΑ''
4) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΩ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ
5) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ
6) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΟΛΥΜΠΙΩΝ ''ΕΠΙΚΟΥΡΙΟΣ ΑΠΟΛΛΩΝ''
7) ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΙΚΟΣ ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΞΗΡΟΚΑΜΠΙΤΩΝ
8) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ''ΚΑΠΟΥΤΣΙ΄΄ ΑΡΜΕΝΙΩΝ
9) ΕΚΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΠΗΛΙΑΣ ''Ο ΕΡΜΗΣ΄΄
10) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΑΡΜΕΝΑΙΩΝ
11) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΕΡΔΙΚΟΝΕΡΙΤΩΝ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ
12) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΩΝ "Η ΑΡΚΑΔΙΑ"
13) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΑΙΝΑΣ "Ο ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ"
14) ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΑΡΑΚΛΑΔΑΣ
1) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΕΛΛΑΙΩΝ
1) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΩΝ ΦΙΛΙΑΤΡΩΝ
2) ΜΟΡΦΩΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ Ο ΠΥΡΣΟΣ
3) ΟΜΙΛΟΣ ΦΙΛΩΝ ΑΓΡΙΛΗ
4) ΕΞΩΡΑΪΣΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΑΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
5) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ''Ο ΜΑΥΡΟΠΙΝΑΚΑΣ''
6) ΕΝΩΣΗ ΦΙΛΙΑΤΡΙΝΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
7) ΤΡΙΦΥΛΙΑΚΟ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
8) ΟΜΙΛΟΣ ΔΡΑΣΕΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
9) ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ
Οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι παράγουν έργο Πολιτιστικό και πολλές από τις επιλογές τους αναδεικνύουν και προβάλουν τις παραδοσιακές μας ρίζες και αξίες, όπως αυτή της διδασκαλίας και εκμάθησης παραδοσιακών χορών. Έτσι σημειώνουμε, ότι στο Δήμο Τριφυλίας παραδίδονται μαθήματα εκμάθησης παραδοσιακών χορών από τους παρακάτω, ανά Δημοτική Ενότητα, Πολιτιστικούς Συλλόγους.
- Σύλλογος Γυναικών Κοπανακίου «Η ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ», στη Δημοτική Ενότητα Αετού
- Πολιτιστικός Σύλλογος Γαργαλιάνων και
- Μορφωτικός Σύλλογος Γαργαλιάνων, στη Δημοτική Ενότητα Γαργαλιάνων
- Μορφωτικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Κυπαρισσίας (Μ.Ε.Σ.Κ) στη Δημοτική Ενότητα Κυπαρισσίας
- Σύλλογος Φιλοπροόδων Φιλιατρών και
- Μορφωτικός Σύλλογος Φιλιατρών «Ο ΠΥΡΣΟΣ» στη Δημοτική Ενότητα Φιλιατρών
- Παζάρι Αντικών
Υπαίθριο παζάρι με παλιά αντικείμενα και αντίκες οργανώνεται κάθε χρόνο, στο Μεγάλο Καλντερίμι της Παλιάς Πόλης της Κυπαρισσίας. Λειτουργεί από το 2004 και διαρκεί πέντε (5) ημέρες. Συνδιοργανώνεται από το Δήμο Τριφυλίας, την Κοινωφελή Επιχείρηση του Δήμου και την αστική μη κερδοσκοπική εταιρία «Πρόγραμμα για την προστασία και ανάδειξη της Παλιάς Πόλης της Κυπαρισσίας», στα πρότυπα των ανάλογων παζαριών που γίνονται στην Ευρώπη. Είναι το μοναδικό, περιοδικό, υπαίθριο παζάρι αντικών στην Ελλάδα.
Χιλιάδες αντίκες, παλιά Ελληνικά έπιπλα , αντίκες από τη Γαλλία, εγγλέζικες πορσελάνες, πίνακες, δίσκοι από βινύλιο, παλαιά βιβλία, όπλα και χιλιάδες πανέμορφα μικροπράγματα απλώνονται σε περίπτερα
με συμμετοχή εμπόρων απ’ όλη την Ελλάδα. Το παζάρι με τις αντίκες έχει πανελλήνια προβολή και δέχεται γύρω στους δέκα χιλιάδες (10.000) επισκέπτες το χρόνο. Είναι μια πολύ καλή και έξυπνη ιδέα για την προβολή της Παλιάς Πόλης της Κυπαρισσίας.
- Οινογνωσία
Παράλληλα στο χώρο του παζαριού, στον καταπράσινο, δημοτικό κήπο λειτουργεί γευσιγνωσία, τοπικών οίνων και αποσταγμάτων, δύο βραδιές. Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί και ως μία ευοίωνη προσέγγιση της ποθητής συνεργασίας του Αγροτικού και Τουριστικού τομέα της περιοχής μας.