Αρχαιολογικοί Χώροι

Οι Αρχαιολογικοί και Ιστορικοί Χώροι - Μνημεία

Στο Δήμο Τριφυλίας υπάρχουν σημαντικοί αρχαιολογικοί και ιστορικοί χώροι που η ανάδειξη και κατάλληλη προβολή τους μπορεί να προκαλέσουν το τουριστικό ενδιαφέρον για την περιοχή και να συμβάλλουν θετικά στην ενίσχυση της τοπικής οικονομίας.

Οι χώροι αυτοί εμφανίζονται παρακάτω και ανά Δημοτική Ενότητα.

-Δημοτική Ενότητα Αετού:

1. Αρχαιολογικός χώρος στο λόφο Στυλάρι (Αρχαία Πολίχνη), με λείψανα αρχαίας οχύρωσης και αρχαία οικοδομικά λείψανα στο λόφο Στυλάρι, Κοπανάκι.

-Δημοτική Ενότητα Αυλώνος :

1. Αρχαιολογικός χώρος στο Βουνάκι (Αρχαίος Αυλών) μαζί με την παράκτια και τη θαλάσσια περιοχή, με ευρύματα λειψάνων αρχαίας οχύρωσης και αρχαία οικοδομικά λείψανα στη θέση «Αγιαννάκης» της τ.κ Ελαίας
2. Το Πέτρινο Γεφύρι επί του ποταμού Νέδα στη τ.κ Πλατανίων επί του ποταμού Νέδα.
3. Αλώνι (Αγροτική Οικονομία) και Πηγάδια (Συστήματα Ύδρευσης) στον οικισμό Πτέρης.

-Δημοτική Ενότητα Γαργαλιάνων:

1. Αρχαιολογικός χώρος (παραλίας) στη θέση «Διαλισκάρι» με τμήματα κτιρίου (υστερορωμαϊκή έπαυλη) ψηφιδωτά δάπεδα, λουτρά στο Διαλισκάρι, τκ Μαραθουπόλεως. Διαλισκάρι: Σε απόσταση 6 χιλιομέτρων δυτικά των Γαργαλιάνων και 2 χιλμ. νοτίως του Μαράθου, στην ακτή, όπου και το "Λιμανάκι" του Διαλισκαριού. Αρχαίο πόλισμα, που ο ερευνητής της περιοχής Γυμνασιάρχης κ. Σωτ. Λυριτζής το ταυτίζει με την αρχαία Έρανα τού Στράβωνος (Βλ. ΙΔΙΟΥ. Η αρχαία πόλη της Δυτικής Μεσσηνίας Έρανα, σε περ. "Πλάτων", τόμ. 21, Έτ. ΚΑ', τεύχη 41 - 42, σελ. 178). Ο Νάταν Βαλμίν, που έχει επί τόπου μελετήσει τα αρχαία λείψανα του Διαλισκαριού έχει αποφανθεί: "Έχω πολύ φθάσει να βλέπω εις τα εν Διαλισκαρίω ερείπια την αρχαία Έραναν". Σώζονται ερείπια ρωμαϊκής πιθανότατα οικοδομής με ψηφιδωτό δάπεδο και πλακόστρωτες αυλές και δωμάτια. Δύο κίονες μαρμάρινοι με ραβδώσεις, δύο κιονόκρανα Ιωνικού ρυθμού, δέκα βάσεις ιωνικών κιόνων και πλήθος από θραύσματα μαρμάρων κ.α. Σε απόσταση 50 μόλις μέτρων νοτιοανατολικά του "Λιμανιού Διαλισκάρι" το ναΐδριο Άγιος Νικόλαος. Το έχτισαν διασωθέντες ναυαγοί κατά το 1900. (Βλ. για "Πρώτη" και "Διαλισκάρι" περισσότερα στη μελέτη Διον. Ι. Δημάκη "Πρώτη - Διαλισκάρι", σε "Μεσσηνιακό Έτος 1938", εκδ. Συλλόγου Προς Διάδοση Γραμμάτων Καλαμάτας, σελ. 81 - 93). Επίσης στο βιβλίο "Γαργαλιάνοι" του Σωτ. Λυριτζή έκδοση 2000 Δήμου Γαργαλιάνων.

2.Τάφοι Τραγάνας

Τάφοι Τραγάνας: Βρίσκονται νότια των Γαργαλιάνων σε απόσταση 10 χλμ. κοντά στον οικισμό της Τραγάνας. Ανήκουν στη εποχή του Νέστορα.

-Δημοτική Ενότητα Κυπαρισσίας:

1. Αρχαιολογικός χώρος στο Λόφο Περιστεριάς, αρχαιολογική θέση, Μυκηναϊκή Ακρόπολη, Οχυρωματικός Περίβολος, Νεκρικοί χώροι – Θολωτοί τάφοι, Oικιστικά κατάλοιπα στην τ.κ Ραχών, στις θέσεις Λόφος Περιστεριάς, λοφίσκοι Κοκοράκου, Κλησούρι, Βιγλατούρι, Καραγένη. Αρχαιολογικός Χώρος Περιστεριάς: Σε απόσταση 8 χιλιομέτρων ΒΑ από την πόλη της Κυπαρισσίας και μόλις 3 χιλιομέτρων ΒΑ από τις Ράχες, βρίσκεται ο Αρχαιολογικός Χώρος της Περιστεριάς. Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα κέντρα πρωτομυκηναϊκού πολιτισμού, αφού είχε χαρακτηρισθεί και ως οι "Μυκήνες της Δυτικής Πελοποννήσου". Οι ανασκαφές ξεκίνησαν από τον Σπύρο Μαρινάτο το 1960, αλλά ο αιφνίδιος θάνατός του σε δυστύχημα σταμάτησε την πορεία των ανασκαφών. Στα τέλη της δεκαετίας του '70, ο καθηγητής Γεώργιος Κορρές συνέχισε τις ανασκαφές. Στο χώρο υπάρχουν τρεις (3) θολωτοί τάφοι μέσα στους οποίους βρέθηκαν πολλά χρυσά κύπελλα και κοσμήματα, καθώς και σπουδαία αγγεία, τα οποία χρονολογούνται στον 16ο-15ο αιώνα π.Χ. και εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας.

2. Αρχαιολογικός χώρος Κυπαρισσίας, αρχαιολογική θέση, οικοδομικά, λείψανα δημοσίων και ιδιωτικών κτιρίων, αγορά – FORUM – νεκρικός χώρος και μνημεία, οικιστικά σύνολα.

3. Άνω Πόλη Κυπαρισσίας, αρχαιολογική θέση, Αμυντικό Συγκρότημα/Κάστρο – Φρούριο, Συστήματα Ύδρευσης – Κρήνες και Δεξαμενή, Ιστορικός τόπος στην Άνω Πόλη της Κυπαρισσίας. Το Κάστρο της Αρκαδιάς: Το Κάστρο της Αρκαδιάς είναι σήμερα το κόσμημα της πόλης της Κυπαρισσίας, αλλά και ολόκληρου του Δήμου. Λόγω της θέσης του, προσφέρει στον επισκέπτη μία ανεπανάληπτη θέα, όχι μόνο προς την πόλη, αλλά και προς όλη τη γύρω περιοχή. Είναι το μπαλκόνι της Κυπαρισσίας για να μπορεί κανείς να αγναντεύει και να χαίρεται την ομορφιά του τόπου. Σύγχρονοι μελετητές, με βάση το χτίσιμό του, αποφάνθηκαν ότι είναι φράγκικο χτίσμα, μιας και τέτοιου είδους χτίσματα εμφανίζονται μετά το 1205.

Κατά τη Μυθολογία, η Κυπαρισσία υπήρξε κτίσμα των «Γιγάντων» (προσωποποιήσεις των ορμών της θάλασσας), οι οποίοι φαίνεται πως έχτισαν και την ακρόπολή της στην οποία πυργώθηκε το κατοπινό
βυζαντινοφράγκικο κάστρο της. Ένα κάστρο χτισμένο με πέτρες μήκους 4μ. και πλάτους 1,64μ., και άλλες μήκους 1,38μ. και πλάτους 1,80μ. οι οποίες (λόγω του μεγέθους τους) αποτελούν απόδειξη ότι χτίστηκε από τους Γίγαντες. Γύρω στο 10ο με 11ο αιώνα, φαίνεται πως η Κυπαρισσία αλλάζει όνομα και γίνεται Αρκαδιά, από τους πολλούς Αρκάδες που αναγκάστηκαν στους δύσκολους καιρούς να αφήσουν την κακοτράχαλη γη τους. Από τότε και στο εξής το Κάστρο των Γιγάντων λέγεται Κάστρο της Αρκαδιάς.

Το Κάστρο της Αρκαδιάς παίζει σπουδαίο ρόλο στα χρόνια της Φραγκοκρατίας που ήρθαν μετά τις Σταυροφορίες των Δυτικών Ευρωπαίων. Πολλοί Φράγκοι σχεδίαζαν την κατάληψη κάποιων νησιών και
κάποιων παράλιων περιοχών στις οποίες συμπεριλαμβανόταν και το Κάστρο της Αρκαδιάς. Τις πρώτες δεκαετίες του 13ου αιώνα, το κάστρο πέφτει στα χέρια των Φράγκων και παραμένει σε αυτούς για τους επόμενους 2 αιώνες. Στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, το φρούριο της Κυπαρισσίας ανακαινίζεται στα πλαίσια της οργανώσεως των παράκτιων περιοχών. Στις 4 γωνίες του φρουρίου χτίζονται προπύργια, ένας εκ των οποίων άντεξε στο πέρασμα των αιώνων και είναι ο πύργος της ανατολικής πλευράς, ο οποίος φέρει το όνομα «Πύργος του Ιουστινιανού».

Το 1432 στο Κάστρο αφεντεύουν οι Παλαιολόγοι και ξανακυματίζει η σημαία με τον βυζαντινό αετό έως το 1460 που η Αρκαδιά περνά στα χέρια των Τούρκων και 10.000 Αρκαδινοί υποχρεούνται να μετοικήσουν στα μικρασιάτικα παράλια. Ακολουθεί η περίοδος της πρώτης Τουρκοκρατίας, η οποία κρατά ως το 1685. Οι Τούρκοι οχυρώνονται στο κάστρο για να αντιμετωπίσουν Έλληνες και Ενετούς, αλλά η οχύρωση στα χρόνια αυτά δεν ήταν εντυπωσιακή, απλώς συμπληρωματική εκείνης των Φράγκων. Από το 1685 ακολουθεί η περίοδος της ενετοκρατίας ως το 1715. Οι Ενετοί ξανάχτισαν τα γκρεμισμένα μέρη του κάστρου (πύργους και επάλξεις), τα οποία είχαν ανατινάξει οι Τούρκοι πριν το χάσουν, και του πρόσθεσαν και άλλες οχυρώσεις, αλλά δυστυχώς τα γκρέμισαν πριν ξαναπέσει στα χέρια των Τούρκων. Το 1830 περίπου, μετά τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, το Κάστρο της Αρκαδιάς έπεσε στα χέρια των Ελλήνων. Γύρω στο 1970 χτίστηκε το υπαίθριο θεατράκι, το οποίο έχει φιλοξενήσει πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις (αρχαίες τραγωδίες, θεατρικές παραστάσεις, ποιητικές βραδιές, μουσικές βραδιές κ.ά.). Τους καλοκαιρινούς μήνες στο χώρο του κάστρου λειτουργεί αναψυκτήριο, όπου οι επισκέπτες του Κάστρου μπορούν να "ξεδιψάσουν" αγναντεύοντας τη θέα.

4. Ιερά Μονή Κατσιμικάδας, Μοναστηριακό Συγκρότημα, Θρησκευτικός χώρος.

-Δημοτική Ενότητα Τριπύλης:

1. Παλαιόκαστρο, Κάστρο / Φρούριο, Αμυντικό Συγκρότημα στο Λαντζουνάτο.

2. Καθολικό διαλελυμένης Ιεράς Μονής Αγίου Νικήτα, Μοναστηριακό Συγκρότητα, Ιερός Ναός Θρησκευτικός, Θρησκευτικός Χώρος, στο Σελλά στη θέση «Ιερά Μονή Αγίου Νικήτα»

 

-Δημοτική Ενότητα Φιλιατρών

1. Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στη Χριστιανούπολη Ο Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος της Χριστιανούς: Ο επιβλητικός Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στους Χριστιάνους (Αγιά - Σωτήρα) λέγεται ότι είναι κτίσμα του 11ου αιώνα και είναι κτισμένος πάνω στα ερείπια του ναού του Διός Σωτήρος. Ο ναός ανήκει στο σύνθετο οκταγωνικό τύπο με επιμελημένη τοιχοποιία –πλινθοπερίκλειστο σύστημα δόμησης με μεγάλους λίθινους σταυρούς στο κάτω τμήμα των μακρών τοίχων. Στο εσωτερικό διασώζει ελάχιστες τοιχογραφίες του 12ου αιώνα. Είναι του ίδιου τύπου ως προς τα αρχιτεκτονικά στοιχεία με τη Μονή Δαφνίου, τη Νέα Μονή Χίου, του Οσίου Λουκά, την Αγία Σοφία της Μονεμβασιάς, των Αγίων Θεοδώρων του Μυστρά και της Παναγίας της Παρηγορήτριας στην Άρτα.

Στο μεσαίωνα αποτελούσε το μητροπολιτικό ναό της Μητρόπολης Χριστιανουπόλεως , που ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. Το εφαπτόμενο στα δυτικά του ναού οικοδόμημα χρησίμευε σαν επισκοπικό μέγαρο και πιθανόν στην ύστερη βυζαντινή περίοδο και σαν αμυντικός πύργος. Στο μεγάλο σεισμό του 1886 κατέρρευσε ο κεντρικός μεγαλοπρεπής τρούλος που παρέσυρε το μεσημβρινό τοίχο του οικοδομήματος και τα περισσότερα τμήματα του Ναού. Το 1940 άρχισε η αναστήλωσή του. Διακόπηκε στην κατοχή και συνεχίστηκε το 1951. Αμέσως φάνηκε πόσο δίκιο είχε ο δημιουργός του γνωστού λαϊκού στίχου: "Αγιά Σωτήρα στο Μοριά κι Αγιά Σοφιά στην Πόλη”.

2. Ναϋδριον Αναλήψεως, Ιερός Ναός, Χριστιανικός, Θρησκευτικός χώρος. Ο Ναός της Αναλήψεως του Σωτήρος: Ο Ι.Ν. Ανάληψης Του Σωτήρος βρίσκεται μέσα σε ελαιώνα , δύο περίπου χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης των Φιλιατρών του Ν. Μεσσηνίας. Το μνημείο έχει κηρυχθεί με την Υ.Α. 85460/3986/4433/26-11-1958 ΦΕΚ 335/Β/11-12-1958, βάσει του άρθρου 52 του Κ.Ν. 5351/1932 <<Περί Αρχαιοτήτων >>.Στο κείμενο της κήρυξης αναφέρεται : <<Χαρακτηρίζομεν ως ιστορικόν διατηρητέον μνημείον το σταυρεπίστεγον ναΰδριον Αναλήψεως Φιλιατρών>>. Είναι ο αρχαιότερος σταυρεπίστεγος, μονόκλιτος ναός της κατηγορίας Α3 στον Ελλαδικό χώρο.

Πρόκειται για μονόροφο κτίσμα διαστάσεων 4.10Χ6.65 μ. και μέγιστου ύψους 5.10 μ. με τοιχοποιία πάχους 65-70 εκ. Η κάλυψη γίνεται με δύο άνισες καμάρες, μια πλατειά κατά μήκος του ναού (πλάτους 2.30μ. και ύψους 3.70μ.) και μία στενότερη εγκάρσια (πλάτους 1.30μ. και ύψους 4.70μ.). Η λιθοδομή εξωτερικά είναι δομημένη κατά το πλινθοπερίκλειστο σύστημα εκτός της δυτικής πλευράς που το ακολουθεί μόνο στα πολύ χαμηλά του σημεία, σπαράγματα της αρχικής φάσης του μνημείου. Η δυτική πλευρά, το νοτιοδυτικό τμήμα της νότιας πλευράς και η ανωδομή της εγκάρσιας καμάρας αποτελείται από μικρούς ακατέργαστους λίθους ίδιας γεωλογικής σύστασης με το πέτρωμα που